Logopedia
Wpływ ekranu na rozwój mowy dziecka
Wpływ nowych technologii i urządzeń elektronicznych na rozwój dziecka to temat obecnie szeroko podejmowany, jest też przedmiotem badań naukowych. Zdania co do negatywnych skutków korzystania przez dzieci ze smartfonów i tabletów są podzielone. Ich wpływ na rozwój dziecka, w tym na rozwój mowy dziecka jest uzależniony od wielu czynników, m. in. od czasu i częstotliwości używania.
Samo już obserwowanie ekranów może być przyczyną licznych problemów w zakresie rozwoju mowy i widzenia:
- Problemy z nauką czytania i pisania, wynikające z nieprawidłowości pracy gałek ocznych
- Ubogi zasób słownictwa, wynikający ze słabej eksploracji otoczenia i nieumiejętności wchodzenia w interakcje
- Niska motywacja do rozwijania komunikacji słownej, widoczna/słyszalna także u dzieci korzystających z zabawek interaktywnych
- Nieprawidłowy tor oddechowy i łatwa męczliwość z powodu obniżonego napięcia mięśniowego w centralnej części ciała, będącego konsekwencją nieprawidłowej postawy i małej aktywności ruchowej
- Możliwość powstania wad zgryzu prowadzącej do nieprawidłowej artykulacji a będącej konsekwencją nieprawidłowej postawy
- Słaba koncentracja, pamięć i trudności w logicznym myśleniu
- Trudności w nawiązaniu i utrzymaniu relacji, problem z rozpoznawaniem emocji i empatią
- Problem ze snem i zaburzenia rytmu dobowego
- Trudności w przyswajaniu nowych umiejętności i zapamiętaniu nowych wiadomości
- Zwiększenie zachowań agresywnych oraz nieadekwatnych do sytuacji
- Nieprawidłowy rozwój istoty białej mózgu, prowadzący do zaburzeń mowy i funkcji poznawczych.
Według Światowej Organizacji Zdrowia dzieci poniżej 2 roku życia nie powinny korzystać z urządzeń elektronicznych. Czas spędzony przed ekranem u dziecka do 5 r.ż. nie powinien być dłuższy niż 1 godzina. Zalecane jest wspólne oglądanie, omawianie i interpretacja. Należy unikać używania ekranów przed snem oraz jako „uspokajacza” dla dziecka.
Sylwia Szczepanik-Pietrzak, neurologopeda
Wspieranie rozwoju mowy dziecka poprzez usprawnianie motoryki dużej i małej
Ruch jest najważniejszym elementem stymulującym rozwój mowy. Tymczasem obserwując rozwój dzieci, coraz częściej zauważyć można u nich zaburzenia motoryki dużej i małej. Duże znaczenie ma tu fakt, że coraz więcej czasu spędzają one przed telewizorem, smartfonem, tabletem zamiast aktywności ruchowej i relacji społecznych.
Motoryka duża to wszystkie aktywności ruchowe, które angażują całe ciało. Kształtuje prawidłową postawę, koordynację wzrokowo-ruchową i równowagę. Wliczamy tu skakanie, jazdę na rowerze, bieganie, wspinanie czy grę w piłkę.
Motoryka mała to sprawność dłoni i palców. Tak więc rysowanie, malowanie, wycinanie, lepienie, zapinanie suwaków, odpinanie guzików, nawlekanie korali.
Rozwój motoryki małej szczególnie wpływa na rozwój mowy, ale nie może odbywać się bez rozwoju motoryki dużej. Podczas wykonywania precyzyjnych ruchów palcami, dochodzi do angażowania struktur mózgowych, które znajdują się blisko tych odpowiadających za rozwój mowy.
Artykulacja zależy od powiązania ze sprawnością motoryczną. Rozwój mowy jest ściśle związany z rozwojem ruchowym, tak więc niska sprawność narządów artykulacyjnych powoduje u dziecka problemy z wykonaniem dokładnych ruchów potrzebnych do wypowiedzenia konkretnych głosek.
Jak rodzice mogą wspierać rozwój mowy dziecka poprzez zabawy motoryczne?
- Samodzielne ubieranie się
- Zapinanie guzików i suwaków
- Samodzielne wchodzenie i schodzenie po schodach
- Zakręcanie i odkręcanie butelek czy słoiczków
- Wałkowanie ciasta i wykrawanie ciastek
- Zawijanie sznurka/nitki na kijek/szpulkę
- Ugniatanie ciasta, ciastoliny, lepienie elementów/pierożków
- Wkręcanie śrubek, ściskanie folii bąbelkowej
- Pisanie i rysowanie kredkami o różnej średnicy i kształcie (różna siła nacisku)
- Przypinanie ubrań/elementów spinaczami/klamerkami do bielizny
- Zbieranie drobnych elementów palcami, szczypcami, pęsetą
- Nawlekanie korali, guzików; przewlekanie sznurówek
- Wciskanie w tekturę lub tablicę korkową pinezek
Sylwia Szczepanik-Pietrzak, neurologopeda